Paulo Sousa w reprezentacji Polski potrafi robić zmiany. To już wiemy, przemieliliśmy ten temat, doceniliśmy zarządzanie meczem przez Portugalczyka. Doceniliśmy także naszych jokerów, którzy świetnie wywiązują się ze swoich zadań. Zastanowiliśmy się jednak — skąd się to wzięło? Czy Sousa zawsze miał czutkę i wiedział, kogo i kiedy wpuścić na boisko? Czy nauczył się tego z czasem? A może to poniekąd kwestia zwykłego szczęścia? Przeanalizowaliśmy jego trenerską karierę po tym kątem.
Selekcjoner biało-czerwonych dobrze wiedział, jak ważną rolę może odegrać rezerwowy zawodnik, bo przecież sam grał w piłkę na wysokim poziomie. Nie była to jednak wiedza zaczerpnięta z autopsji, bo według wszelkich dostępnych danych Sousa-piłkarz tylko dwukrotnie wcielił się w rolę jokera. Raz, gdy jako piłkarz Juventusu trafił do siatki w rewanżowym meczu półfinału Ligi Mistrzów z Nantes. Drugi raz to już jego ligowy debiut w Borussii Dortmund i asysta w spotkaniu z Fortuną Dusseldorf.
Niezbyt bogaty bilans, ale wiadomo: od Sousy na boisku nie wymagano dwucyfrówek w kanadyjce co sezon, poza tym dane z tamtych lat nie są pełne, zwłaszcza jeśli chodzi o asysty. Zdecydowanie więcej możemy wyczytać z jego trenerskich statystyk. Widać w nich, że na zarządzanie meczem w wykonaniu Portugalczyk wpływ miały dwie rzeczy. Doświadczenie i jakość zmienników.
Spis treści
Queens Park Rangers
Pierwsza praca nigdy nie jest łatwa i Sousa szybko się o tym przekonał. W QPR spędził ledwie pół roku, wygrał siedem spotkań, zremisował 12, siedem przegrał. Zmiennicy raczej mu nie pomagali: na 15 spotkań, w których jego drużyna trafiała do siatki, tylko trzykrotnie działo się to przy pomocy rezerwowych. Jeśli po którejś z tych bramek Portugalczyk wybitnie się ucieszył, to było to raczej trafienie Dextera Blackstock z meczu z Preston North End. Wprowadzony w 80. minucie gry napastnik sześć minut później zapewnił QPR zwycięstwo. Poza Blackstockiem błysnął tylko Samuel di Carmine, którego asysta po wejściu z ławki dała Queens Park Rangers wyrównanie.
Zmiany Sousy w QPR:
- Gole rezerwowych: 2
- Asysty rezerwowych: 1
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 3
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 1
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 1
AS ATUTOWY PAULO SOUSY – ZARZĄDZANIE MECZEM
Swansea City
W walijskim Swansea City Paulo Sousa po raz pierwszy w trenerskiej karierze dorobił się prawdziwego jokera. Jego asem w talii był znany snajper z niższych lig angielskich: Lee Trundle. Anglik w przeszłości grał już dla “Łabędzi” i wówczas bramki zdobywał hurtowo. W Championship nie było jednak tak kolorowo. Lee za kadencji Sousy trzasnął pięć sztuk — wszystko to wchodząc z ławki rezerwowych. Żaden inny zmiennik nie miał takiej skuteczności — pozostali dorzucali po bramce czy asyście.
Obecny selekcjoner reprezentacji Polski przetrwał w Swansea ponad rok i zarządzanie meczem na pewno mu w tym pomogło. Ponad 20% wszystkich trafień miało za autorów/współautorów właśnie zmienników. Pamiętna chwila? Na pewno mecz z Sheffield United, gdy Swansea notowało serię pięciu spotkań bez wygranej. W jej przełamaniu pomógł właśnie Trundle (wszedł wyjątkowo wcześnie, bo na początku meczu) i wprowadzony po przerwie Thomas Butler.
Aż pięć z siedmiu bramek i dwie z czterech asyst rezerwowych pozwoliły ekipie Sousy zmienić losy meczu. Ciekawe jest jednak to, że o ile początkowo rola zmienników w Swansea była spora, tak z czasem Portugalczyk zatracił moc wpływania na wynik roszadami z ławki.
Zmiany Sousy w Swansea:
- Gole rezerwowych: 7
- Asysty rezerwowych: 4
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 7
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 6 (w jednym spotkaniu gol i asysta na wagę wygranej padły po akcji dwóch rezerwowych)
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 2
Leicester City
“Lisy” to najbardziej nieudany projekt Paulo Sousy. Projekt, w którym wytrwał ledwie 12 meczów, czyli niecałe trzy miesiące. Niewiele się tam zgadzało, więc i zmiennicy zbytnio nie pomagali trenerowi. Dość powiedzieć, że rezerwowi ani razu nie dali Leicester choćby remisu. Jedyną zmianą, z której Sousa mógł być stosunkowo zadowolony, było wejście Matty’ego Fryatta w meczu z Norwich, który strzelił wówczas dwa gole.
Ogółem widać, że w Anglii Portugalczyk uczył się jeszcze trenerki i tego, w jaki sposób może zmieniać przebieg spotkania. Trafił na Trundle’a, pierwszego prawdziwego jokera, ale poza tym w mniejszym lub większym stopniu opierał się na szczęściu. Kolejna praca Sousy pokazała jednak, że gdy ma do dyspozycji niezłą jak na warunki danej ligi kadrę, potrafi dawać impuls swoimi roszadami.
Zmiany Sousy w Leicester:
- Gole rezerwowych: 2
- Asysty rezerwowych: 1
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 2
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 0
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 0
ZA CO WARTO POCHWALIĆ PAULO SOUSĘ?
Videoton (MOL Fehervar)
– Wywierał jednak na nas wielką presję. Każdy musiał walczyć o miejsce w składzie. Nikt nie był go pewien. Ale piłkarze go lubili, nawet ci, którzy nie grali. Motywował ich. Zwracał uwagę na każdego zawodnika. Wiem to z własnego doświadczenia, ponieważ nie zawsze wychodziłem w podstawowym składzie — wspominał okres pracy z Paulo Sousą Nemanja Nikolić. Węgier wiedział co mówi, bo u tego trenera był jokerem z krwi i kości. “Niko” 41% goli, które strzelił w tym czasie, zaliczył wchodząc na boisko z ławki rezerwowych. Łącznie z asystami pomógł Sousie wypracowując 19 bramek jako rezerwowy. Żaden inny zawodnik w trenerskiej przygodzie Portugalczyka nawet nie zbliżył się do tak znakomitego wyniku.
Na Węgrzech naszemu obecnemu selekcjonerowi zaczęło się zgadzać praktycznie wszystko. Nie tylko Nikolić pomagał mu, gdy wchodził na boisko w trakcie spotkania. Inny znany z Ekstraklasy piłkarz, Adam Gyurcso, dołożył od siebie pięć asyst i gola w roli zmiennika. Nikola Mitrović to pięć wypracowanych bramek z ławki (2 gole, 3 asysty, Sousa zabrał go potem do Maccabi). Milan Perić, Istvan Kovac i Sandor Torghelle to trzy razy trzy gole i asysty jako jokerzy.
Praktycznie, w co trzecim meczu Videotonu (dziś MOL Fehervar) zmiennicy dawali od siebie konkret. Gdy Sousa odchodził z klubu, mógł się pochwalić, że dzięki jego zmianom padło 38% wszystkich goli, które zdobyła jego ekipa. Oczywiście jego zespół dominował, więc rezerwowi często po prostu dobijali rywala. Niemniej 16 z 43 bramek, przy których uczestniczyli, wpływało na wynik widoczny na tablicy (remis/prowadzenie).
Tylko w roli selekcjonera reprezentacji Polski Paulo Sousa przeprowadzał skuteczniejsze zmiany.
Zmiany Sousy w Videotonie:
- Gole rezerwowych: 24
- Asysty rezerwowych: 19
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 11
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 9
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 7 (raz gol i asysta na wagę remisu padły po akcji dwóch zmienników)
Maccabi Tel Aviv
Izrael dobrze kojarzy się portugalskiemu trenerowi. To miejsce, w którym przedłużył swoje sukcesy z Węgier — i jeśli chodzi o trofea i w aspekcie zarządzania meczem. Tak jak w Videotonie miał doskonałego snajpera-zmiennika, tak w Maccabi Tel Aviv odkrył idealnego dogrywającego. Dor Micha 40% swojego dorobku w klasyfikacji kanadyjskiej za kadencji Paulo Sousy wypracował po wejściach z ławki. Łącznie zanotował w ten sposób pięć asyst i jedną bramkę. W Izraelu nasz obecny selekcjoner miał doskonały atak. Stanowili go dwaj podstawowi piłkarze obecnej reprezentacji kraju — Eran Zahavi oraz Munas Dabbur. Do tego możemy doliczyć byłego reprezentanta Szwecji, Rade Pricę. Ta trójka potrafiła rozruszać towarzystwo tak od pierwszej minuty, jak i wchodząc w trakcie meczu (pięć goli w roli jokerów).
Już w debiucie Paulo Sousa miał nosa, bo wspomniany wcześniej Micha po wejściu z ławki zanotował dwie asysty, dwukrotnie dając prowadzenie jego drużynie. Potem bywało różnie — na 14 bramek i asyst rezerwowych wpływ na wynik meczu miała połowa. Niemniej praktycznie w co czwartym spotkaniu trener potrafił dać drużynie impuls roszadami w trakcie gry. Praktycznie każdy gol lub asysta rezerwowego była na wagę złota: dawała prowadzenie lub zwycięstwo.
Zmiany Sousy w Maccabi:
- Gole rezerwowych: 6
- Asysty rezerwowych: 8
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 6
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 6
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 1
MIĘDZY TURYNEM A DORTMUNDEM. DWA LATA SOUSY NA SZCZYCIE
FC Basel
Złoty czas w trenerskiej karierze Paulo Sousy obejmuje także okres pracy w Bazylei. Pod względem wpływu rezerwowych na mecz Portugalczyk wykręcił tu drugi najlepszy wynik w swojej przygodzie na ławce trenerskiej. Choć w sumie można powiedzieć, że pierwszy, bo przebija go dopiero w reprezentacji Polski, więc w żadnym innym klubie nie był on tak skuteczny. Aż 38% spotkań Basel kończyło się golem lub asystą zawodnika wprowadzonego na boisko z ławki rezerwowych. O tym, jak mocną i szeroką kadrę posiadała wtedy szwajcarska ekipa, niech świadczy fakt, że udział przy bramkach odnotowało wówczas 10 zawodników i wszystko rozkładało się w miarę równomiernie.
Davide Calla, Shkelzen Gashi, Yochiro Kakitani, Mohamed Elneny — każdy z nich po trzy razy strzelał/asystował po wejściu na boisko w trakcie spotkania. Za najlepszych jokerów robili dwaj egzotyczny piłkarze. Egipcjanin Elneny wypracował w ten sposób połowę swojego dorobku u Sousy, Japończyk Kakitano – 30%. Największa młoda gwiazda tamtej ekipy, Breel Embolo, wsadził z ławki dwie sztuki.
Ciekawostka jest jednak taka, że mimo sporej liczby meczów, w których rezerwowi “robili liczby”, nie przekładało się to na wyniki Bazylei. W żadnych z ważniejszych spotkań w lidze czy pucharach zmiennicy nie pomagali odwrócić wyniku czy zapewnić wygranej. Jedyny raz, gdy zmiennik dał prowadzenie ekipie Sousy też został zmarnowany: Basel tamten mecz przegrało. Gdybyśmy więc liczyli punkty zdobyte dzięki zmiennikom, kadencja w Szwajcarii nie byłaby przesadnie efektywna. Po prostu jego zespół był na tyle silny, że rezerwowi wchodzili co najwyżej dokończyć robotę.
Zmiany Sousy w FC Basel:
- Gole rezerwowych: 11
- Asysty rezerwowych: 10
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 10
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 1
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 2
DJURDJEVIĆ O STAŻU U SOUSY: STAWIA NA INTENSYWNOŚĆ
Fiorentina
Najbardziej ambitne wyzwanie Paulo Sousy to Fiorentina, w której spędził najwięcej miesięcy na stołku trenerskim. Nic dziwnego, że gdy spojrzymy na statystyki zmienników Violi, są one imponujące. Co trzeci mecz z golem lub asystą rezerwowego, 20% wszystkich bramek przy udziale “jokerów”. W przeciwieństwie do Bazylei, tym razem przekładało się to na wyniki, więc Portugalczyk mógł być podwójnie zadowolony. Przytrafiło mu się nawet spotkanie, w którym rezerwowy zawodnik najpierw dał mu remis, a potem zapewnił wygraną. Chyba wtedy nasz obecny selekcjoner najlepiej opanował sztukę dokonywania roszad w trakcie spotkania. W aż 60% przypadkach gole/asysty rezerwowych miały wpływ na wynik na tablicy.
We Florencji Sousa znów wychował sobie kapitalnego jokera – Mauro Zarate. Argentyńczyk aż 80% swojego dorobku w kanadyjce zdobył wchodząc z ławki rezerwowych (5 goli, 3 asysty). Kiedy na ławce siadali jego koledzy z ataku – Khouma Babacar i Nikola Kalinić, też potrafili wnieść coś świeżego. Obaj wypracowali po cztery gole jako zmiennicy. Niezłe zmiany dawali także skrzydłowi – Cristian Tello (3 asysty) i Jakub Błaszczykowski (gol, asysta), a nawet gracze z nazwiskiem nie dąsali się, gdy obserwowali część meczu zza linii bocznej (Josip Ilicić i Borja Valero zanotowali po dwie asysty).
Którą zmianę Paulo Sousa zapamiętał najlepiej? Zakładamy, że mogło to być wejście Babacara w starciu z Interem Mediolan. Napastnik pojawił się na boisku w 86. minucie gry, a pięć minut później zapewnił Fiorentinie wygraną z prestiżowym rywalem.
Zmiany Sousy we Florencji:
- Gole rezerwowych: 14
- Asysty rezerwowych: 18
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 13
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 9
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 8
Z ŻEBRAKAMI NA SZCZYT. SOUSA W FIORENTINIE
Tianjin Qunjian
Praca w Chinach to specyficzny moment dla Paulo Sousy. Z jednej strony mógł trenować Axela Witsela czy Alexandre Pato. Z drugiej… Cóż, to tylko liga chińska. Sporo w niej przypadku, sporo przeciętnych piłkarzy. Czy portugalski trener wykrzesał z tamtej kadry co mógł? Rezerwowi zapisali na swoim koncie osiem goli i asyst, z których połowa dawała wyrównanie/prowadzenie jego drużynie. Not great, not terrible. Gola z ławki strzelił m.in. Pato, ale wiadomo – on zwykle grywał jednak w wyjściowym składzie. Niezłe zmiany dawał za to niejaki Xu Jang. To drugi najlepszy snajper w historii chińskiej kadry (wciąż ma więcej goli na koncie niż Wu Lei), ale w Tianjin spełniał się w roli rozgrywającego. Jako joker zanotował bowiem trzy asysty.
Zmiany Sousy w Tianjin:
- Gole rezerwowych: 3
- Asysty rezerwowych: 5
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 5
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 3
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 1
10 NAJLEPSZYCH PIŁKARZY, Z KTÓRYMI PRACOWAŁ SOUSA
Girondins Bordeuax
Szkoleniowiec z Półwyspu Iberyjskiego próbował się odkuć w Europie, podejmując pracę w Girondins Bordeaux. Skutek był… taki sobie. Paulo Sousa przegrał aż 17 spotkań podczas swojego pobytu we Francji. Ciężko doszukiwać się w tym okresie nosa do zmian. W co szóstym meczu jego roszady dawały jakiś efekt, ale tylko cztery razy przełożyło się to na wyrównanie/prowadzenie jego zespołu (jeden z tych meczów Bordeaux i tak przegrało). Sousa nie zawdzięczał swoim rezerwowym wielkich chwil. Dzięki nim urwał punkt Montpellier, pokonał Nantes i Metz. W momencie rozgrywania spotkania tylko Nantes było na niezłym miejscu w tabeli, reszta to starcia ze słabeuszami.
Trener nie wykreował też żadnego wielkiego jokera. Josh Maja i Nicolas de Preville zapisali na koncie udział przy dwóch golach z ławki. Dla żadnego z nich nie był to wielki wyczyn.
Zmiany Sousy w Bordeaux:
- Gole rezerwowych: 5
- Asysty rezerwowych: 2
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 5
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 2
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 2
Reprezentacja Polski
O tym, jakiego nosa ma Paulo Sousa podczas swojej pracy z reprezentacją Polski już pisaliśmy, więc nie będziemy się powtarzać. Warto jednak docenić, jak wielu zawodników biało-czerwonych zapisuje na koncie udział przy golu po wejściu na boisko (11). Rozegraliśmy do tej pory zaledwie 13 meczów pod wodzą nowego trenera, a rezerwowi raz zapewnili nam prowadzenie (Albania) i pięciokrotnie remis (Szwecja, Anglia, Anglia, Islandia, Węgry). To solidny dorobek, nawet gdy pamiętamy, że obecnie można dokonywać pięciu zmian, a wcześniej Sousa mógł zastąpić jedynie trzech zawodników w każdym spotkaniu.
Zmiany Sousy w kadrze Polski:
- Gole rezerwowych: 11
- Asysty rezerwowych: 7
- Piłkarze z udziałem przy golu w roli jokera: 11
- Rezerwowy dał prowadzenie/zwycięstwo: 1
- Rezerwowy dał wyrównanie/remis: 5
Jak rezerwowi pomagali Paulo Sousie? [STATYTYKI]
SZYMON JANCZYK
CZYTAJ TAKŻE:
fot. FotoPyK
