Starość czy radość? Czy wiek ma znaczenie na mundialu?

Mundial to nie rozgrywki dla starych ludzi? Średnia wieku drużyn, które wysłano do Kataru, po raz pierwszy od czterech kolejnych turniejów zmalała, zamiast wzrosnąć. Mistrzostwa świata w XXI wieku tylko raz wygrał zespół, który był starszy niż pozostali uczestnicy turnieju. Czy to oznacza, że lepiej zabrać na tę imprezę młodych gniewnych niż starych wyjadaczy?

Nie skreślajmy weteranów zbyt pochopnie. Po pierwsze spory wpływ na odwrócenie trendu „starzejących się” kadr ma ich poszerzenie. Mogąc dobrać do drużyny trzech piłkarzy więcej, łatwiej jest zmieścić na liście powołanych piłkarzy młodszych, a więc i zazwyczaj z mniejszym reprezentacyjnym doświadczeniem. Zespoły, które wybrały się na Mistrzostwa Świata w Katarze, nie ustanowiły jednak żadnego rekordu. Młodsze kadry widzieliśmy już w RPA (2010) oraz Niemczech (2006). Teraz najzwyczajniej w świecie rzuca się to w oczy, bo dwa poprzednie turnieje wskazywały raczej na to, że wkrótce pęknie bariera 28 lat, niż że wrócimy pod kreskę lat 27.

Zwłaszcza że futbol przestał być sportem tylko dla młodych ludzi. Złotej Piłki wciąż nie wygrał żaden przedstawiciel pokolenia urodzonego w latach 90., a weterani sceny raz po raz udowadniają, że granice faktycznie zostały przesunięte i w piłkę na wysokim poziomie można grać dziś dłużej niż dekadę czy dwie temu. I choć już na wstępie zaznaczyliśmy, że puchar świata w górę najczęściej wznosi „młodzież”, to doświadczenie wciąż odgrywa na mundialach bardzo ważną rolę.

Białek z Kataru: Infantino? Drugi po Allahu

Ile znaczy wiek na mistrzostwach świata?

Nie wszyscy celują przecież w złoto, prawda? Dla niektórych osiągnięciem jest przecież samo wyjście z grupy (żadnych aluzji, broń Boże). Awans do fazy pucharowej osiągały zwykle te drużyny, które choć trochę wystawały ponad średnią wieku wszystkich ekip obecnych na mistrzostwach świata.

Spośród 10 najstarszych zespołów na pięciu poprzednich mundialach połowa odpadła z rozgrywek już na starcie zmagań. W tym gronie znajdziemy m.in. reprezentację Polski — w 2002 roku Jerzy Engel zebrał paczkę, która była ósmą najstarszą ekipą w Korei i Japonii. Zbytnie odmłodzenie kadry też się jednak nie opłaciło: 24 z 50 najmłodszych drużyn na mistrzostwach świata w XXI wieku także wracało do domu chwilę po starcie zabawy. Co więcej, na ostatnich trzech mundialach dwukrotnie to starsi byli bliżsi wyjścia z grupy, osiągając lepszą średnią punktów.

Wiele krajów ma sporą powtarzalność, jeśli chodzi o obecność we wspomnianych TOP 10. Najmłodsze drużyny zwykle wystawia Afryka, w szczególności Ghana i Nigeria (cztery razy w TOP 10). Równać z nimi mogą się tylko europejskie potęgi — Anglia i Hiszpania (cztery razy, licząc także obecny turniej). Co ciekawe dla obydwu drużyn niezbyt dobrze zakończył się jednorazowy wyskok w postaci obecności wśród najstarszych zespołów. Anglicy odpadli wówczas w 1/8 finału, Hiszpanie nie wyszli z grupy.

Najgorsze drużyny w historii mundialu

Bardzo często (trzykrotnie) młodą paczkę zbierali Szwajcarzy, Francuzi, Niemcy i Kameruńczycy. Na przeciwnym biegunie, czyli w gronie najstarszych, najczęściej widzieliśmy Argentynę, Brazylię i Portugalię (czterokrotnie), względnie także Australię i Urugwaj (trzy razy). Za negatywne statystyki w grupie zarówno wśród najmłodszych, jak i u najstarszych, często odpowiada jednak egzotyka. Afrykańska młodzież podbiła liczbę niepowodzeń w grupie „juniorów”, weteranom szkodziły Kostaryka, Panama czy Honduras.

Ciekawostką jest, jak czytać obecną zmianę trendów i spadek wieku zespołów, które pojechały na mundial, w kontekście szans na awans z grupy reprezentacji Polski. Oczywiście nie jest to najważniejszy czynnik decydujący o powodzeniu lub porażce tej misji, natomiast biało-czerwoni jako najmłodsza drużyna w grupie nie polubią wykresu, który wskazuje, że w ostatnich latach wraz ze wzrostem wieku mundialowiczów, rósł też wiek tej części z nich, która zameldowała się w fazie pucharowej.

Możemy jednak spojrzeć na to inaczej. Średnia wieku zespołów, które wychodziły z grupy zwykle kręciła się wokół średniej wieku wszystkich uczestników MŚ, najczęściej nieznacznie ją przewyższając. A skoro tak, to biało-czerwoni wypadają wręcz idealnie: nasza kadra ma średnio 27 lat, podczas gdy dla ogółu uczestników jest to 26,96. Sorry, Meksyk, przegięliście z liczbą weteranów.

Herve Renard: Na mundialu najważniejszy jest team spirit [WYWIAD]

Mistrzostwa Świata 2022. Najmłodsza reprezentacja Polski w XXI wieku

Reprezentacja Polski poszła za to w odwrotną stronę i weteranów odstawiła. Owszem, wszyscy dyskutują o tym, że na mundial pojechali Artur Jędrzejczyk i Kamil Grosicki, ale mimo to wysłaliśmy na mistrzostwa świata najmłodszy zespół w XXI wieku.

• 2022 – średnio 27 lat
• 2018 – 28,2
• 2006 – 27,3
• 2002 – 27,8

W ogólnym rozrachunku niewiele się jednak zmienia. Cztery lata temu byliśmy 13. najstarszą drużyną na turnieju, teraz plasujemy się na 16. pozycji. Od najlepszej dziesiątki oddzielają nas Szwajcaria, Kostaryka, Dania, Arabia Saudyjska oraz Chorwacja, czyli całkiem solidne grono ekip. Zestawiając ze sobą 10 najstarszych i najmłodszych drużyn Mistrzostw Świata w Katarze okaże się, że obydwie grupy są dość wyrównane.

Załóżmy, że żadne mecze na mundialu jeszcze się nie odbyły. Że wszyscy mają czystą kartę, a my nie dyskutujemy o tym, czy bezbramkowy remis z Meksykiem traktować jako sukces, czy jednak ganić Czesława Michniewicza za brak odwagi. Według przewidywań analityków z „Twenty First Group” sprzed turnieju faworytami do awansu do 1/8 finału mundialu są cztery z 10 ekip z grona najstarszych (Argentyna, Brazylia, Belgia, Urugwaj) i piątka spośród najmłodszych (USA, Hiszpania, Senegal, Anglia, Francja).

Wygląda jednak na to, że to seniorzy są na pole position w wyścigu o mistrzostwo świata. W grupie najstarszych znajdziemy Brazylijczyków, którzy według analiz mają aż 22% szans na zdobycie trofeum i wyprzedzają Francuzów oraz Niemców o 10 punktów procentowych. Do tego trzeba dodać Argentynę (11%), Belgię (3%) czy Urugwaj (2%). W przypadku najmłodszych zespołów największe szanse na zwycięstwo — poza Francją — ma Anglia (10%) i Hiszpania (5%).

Jak Katar stał się rajem dla antropologów?

W finale mundialu zawsze wygrywali młodsi

Z doświadczonymi zespołami jest jednak pewien kłopot — jak przychodzi co do czego, ustępują miejsca młodszym. Śledząc wyniki TOP 10 najmłodszych i najstarszych ekip na każdym mundialu w XXI wieku, widzimy, że to młodzież króluje – 15 z nich dotarło minimum do ćwierćfinału, podczas gdy weteranów w najlepszej ósemce reprezentuje grupa 12 zespołów. W 2018 roku w półfinale nie było żadnej zaawansowanej wiekowo drużyny, podczas gdy dwie z trzech najmłodszych ekip (Anglia i Francja) grały o medale. Cztery lata wcześniej doszło do starcia pokoleń: Niemcy i Holendrzy reprezentowali świeżą krew, Argentyńczycy i Brazylijczycy starą szkołę. Albicelestes sięgnęli po srebro, ale już Canarinhos odebrali brutalną lekcję od holenderskich talentów.

Poza tym, skoro już o walce o medale mowa, warto zwrócić uwagę na nietypową statystykę finałów. Średnia wieku wszystkich uczestników mistrzostw świata w XXI wieku to 26,96 lat, a średnia wieku mistrzów globu – 26,52. Jak już wspomnieliśmy, zawyżają ją Włosi, którzy zabrali na turniej ekipę ponad 28-letnią (28,2), ale w finale i tak byli młodsi od rywala. To właśnie ten haczyk: każdy z pięciu finałów mundialu od 2002 roku włącznie, wygrywała młodsza drużyna.

• 2002: BRAZYLIA (26,2) vs Niemcy (27,7)
• 2006: WŁOCHY (28,2) vs Francja (28,5)
• 2010: HISZPANIA (25,9) vs Holandia (27,7)
• 2014: NIEMCY (26,3) vs Argentyna (28,9)
• 2018: FRANCJA (26) vs Chorwacja (27,9)

Najpiękniejsze gole w historii mistrzostw świata

Statystyki dowodzą też, że wraz z każdym kolejnym etapem fazy pucharowej maleje średnia wieku zespołów przegrywających konkretne mecze. W 1/8 finału z turniejem żegnały się drużyny o średniej wieku 27,28 lat, w ćwierćfinałach było to już 27,04 lat, z kolei w półfinałach – 26,82.

Bądź tu mądry, żeby wybrać kadrę odpowiednio „starą”, żeby wyjść z grupy, ale jednocześnie na tyle młodą, żeby na mundialu zajść jak najdalej, a najlepiej w ogóle go wygrać. Gdybyśmy szukali zwycięzcy Mistrzostw Świata w Katarze po średniej wieku, najbliżej sukcesu wydają się być Francuzi i Holendrzy, nieco dalej Niemcy, Anglicy i… Walijczycy. Z kolei najbliżsi średniej typowego półfinalisty (27,08) są Szwajcarzy i Polacy.

Teraz nie może być już wymówek. Bojaźliwy futbol w pierwszym meczu miał po prostu uśpić kolejnych rywali na drodze do medalu. Naprzód, husario!

WIĘCEJ O MISTRZOSTWACH ŚWIATA W KATARZE:

• Wróg mundialu. Dlaczego Katar więzi Abdullaha Ibhaisa?
• Milczenie bin Hammana
• Mistrzostwa świata niespełnionych obietnic
• Złoto i kontenery. Wszystkie stadiony mundialu

SZYMON JANCZYK

fot. Newspix